متأسفانه در طول 4 دهه گذشته جامعه ایران حوادث تلخ و غم انگیز زیاد و بزرگتری از نمونه های فوق تجربه کرده است. در اینجا به چند نمونه اشاره شده میشود.
• جنگ ایران و عراق 1988-1981
• کشتار زندانیان سیاسی در دهه 1980
• جنایات انجام شده علیه تظاهرکنندگان در نوامبر 2019
• سرنگونی پرواز 752 خطوط هوایی بین المللی اوکراین
• واکنش‌های خشونت‌آمیز و وحشیانه مقامات جمهوری اسلامی ایران به جنبش جاری زن، زندگی، آزادی.

هر یک از این رویدادهای فاجعه آمیز هم تأثیری فوری و هم بلند مدت بر روان انسانها دارند. هر رخدادی به جامعه آسیب وارد کند در حافظه جمعی ما نیز ذخیره میشود. در دراز مدت، آن خاطرات وحشتناک از نسلی به نسل دیگر منتقل می شوند. در حال حاضر اکثر بخش‌های جامعه ایران به دلیل زنجیره‌ای از تحولات شوم تاریخی که از سر گذرانده‌اند دچار اندوه انباشته و جمعی شده‌اند.
در زمان وقوع اتفاقات ناگوار، افراد به واسطه ارزش‌ها و دغدغه‌های اجتماعی مشترک با یکدیگر احساس هم سرنوشتی و همدردی میکند.ارزش‌ها و اهداف اجتماعی مشترک مانند تمایل به آزادی، اشتیاق برای مبارزه با تبعیض، بی‌عدالتی یا بدرفتاری دولت، اعضای جامعه را زیر یک چتر اجتماعی قرار می‌دهد تا احساس مشترکی را در مورد شرایط سختی که با هم مواجه هستند در آنها رشد.
به دلیل چنین ارزش‌های مشترک، وقتی فردی جان خود را به خاطر یک هدف مشترک از دست می‌دهد، بقیه افراد جامعه، بدون آنکه آنها را از قبل بشناسند، درد از دست دادنشان را احساس می‌کنند.. بعنوان نمونه، اکثر مردم ژینا امینی، نیکا شاکرمی یا کیان پیرفلک و حدیث نجفی را نمی‌شناختند، اما جامعه به این ضایعات واکنش نشان داد و به شدت درد و اندوه مشترکی را برای از دست دادن آنها احساس کرد. چنین حس همبستگی و همدلی جمعی به این دلیل ایجاد می شود که مغز ما به طور خودکار به شوک های خارج از کنترل خودمان عکس العمل نشاند میدهد.
شوکهای آسیب زا و غم و اندوه پردازش نشده می تواند منجر به اختلالاتی نظیر، استرس، بی انگیزه گی، افزایش احتمال بیماری، به هم خوردن رابطه با اعضای خانواده یا همکاران و تضعیف سیستم ایمنی بدن بشود.

راههای برای برخورد سازنده با اندو جمعی

هر فردی ممکن است به شیوه ای متفاوت سوگواری کند. با این حال، ما به عنوان انسان برای تسکین غم و غلبه بر دردهای ناشی از آسیب های جمعی به یکدیگر نیاز داریم. در شرایط چالش برانگیز کنونی، مهم است که گام‌های مثبتی برای توانمندسازی خود و حمایت از دیگران برداریم. در اینجا چند نکته در این راستا اشاره میشود.

• ما در درجه اول لام است که این واقعیت را بپذیریم که دستاوردهای بزرگ ممکن است به هزینه بالایی نیاز داشته باشد.
• برنامه منظم روزانه خود را در جای خود داشته باشیم و به زندگی اجتماعی، خانواده و شبکه اجتماعی خود ادامه دهیم.
• به جای تمرکز بر تجربیات منفی گذشته، ضروری است که بر اهداف آینده خود تمرکز کرده و برای دنبال کردن آنها برنامه ریزی کنیم.
• بسیار مهم در مراسمها و یادبودها در گرامی داشت جانباخته گان شرکت فعال داشته باشیم.
• لازم است با کسانی که احساسات ما را درک می کنند ارتباط برقرار کنیم.
• کمل به کسانی که بیشترین آسیب را دیده اند، تسکین بخش است.
• شرکت در اعتراضات، تجمعات، ترویج عدالت اجتماعی و کرامت انسانی میتواند حس بهتری در وجود ما رشد دهد.
• مهم است که در مورد رویداد بنویسیم، درس های آن را برجسته کنیم و راه حل های جایگزین برای برطرف کردن موانع را مورد بحث قرار دهیم.
• استفاده از شبکه های اجتماعی برای ابراز انزجار از خشونتی که به جامعه تحمیل شده است مفید است.
• برای کمک گرفتن بیشتر، مراجعه به یک رواندرمانگر توصیه میشود.

انجام چنین اقداماتی مغز ما را تشویق می کند تا افکار مثبت در مورد توانایی و نقش مثبت مان در ذهنمان ثبت کند. افکار مثبت به ما کمک می کند تا احساس کنیم قوی هستیم و قادر به انجام اقداماتی برای حمایت از دیگران و تلاش برای بدست آوردن اهداف ارزشمندمان هستیم. شرکت مثبت ما، اگرچه اندک، اما سرمایه بزرگی برای جامعه خواهد بود. مهمتر از آن، وقتی احساس خوبی نسبت به نقش مثبت خود داشته باشیم، مقاوم تر و خوش بین تر خواهیم شد. امید به آینده و قدرت مقاومت سلامتی روان را افزایش می دهد.
***

آروین پویان روان درمانگر ثبت شده در استان آنتاریو کانادا است و از طریق زیر قابل دسترسی است.

تلفن: (416)305-9954
ایمیل: [email protected]